venster basis

Vanaf het begin van de Volkshuisvesting in 1896 hadden woningopzichteressen een sleutelrol tussen de verhuurders en de bewoners. Dat was in Amsterdam-Noord het geval in de nooddorpen Obelt, Vogeldorp en Disteldorp en ook in de woonwijken die na 1919 in Amsterdam-Noord voor arbeidersgezinnen werden gebouwd. Ze waren niet alleen aangesteld om de huur op te halen en de bewoning te controleren, maar ze stonden de gezinnen ook bij met raad en daad. Hoe kon het dat het begrip ‘woningopzichteres’ toch in een kwade reuk kwam te staan? [In bewerking]

Begin jaren vijftig kwamen de eerste eenvoudige en betaalbare centrifuges en Hoover-wasmachines op de markt. Dat was een enorme verbetering, als je het kon betalen. Je kon een Hoover-tje ook voor een aantal uren huren. Het werd dan op een bakfiets of zelfs achter op een brommer aan huis afgeleverd en later weer opgehaald. Jannie de Smalen-Kremer (1935): “Ik kan me herinneren dat ik zelf mijn centrifuge achterop de fiets meenam naar mijn schoonouders toen ik daar tijdens ziekte van mijn schoonmoeder de was ging doen.”

In 1938 richt Maria E. Boom-Klein Egelink een handwerkvereniging op in Schellingwoude, waar haar man Gerrit Boom een dynamisch hoofd van de school is. Ze heeft In 1937 eervol ontslag van de school in Schellingwoude gekregen waar ze jarenlang handwerklessen heeft verzorgd en incidenteel ook lichamelijke opvoeding.

Aagje Tiket trouwde in 1906 met Frits Grönloh (1882-1961) die als schrijver bekend werd onder het pseudoniem Nescio. Na kort in Oost te hebben gewoond, verhuisden ze in 1907 met dochtertje Atie naar een bovenetage op Laanweg 61, toen de enige straat in de Buiksloterham. In die woning schreef hij zijn belangrijkste werken. Ze kregen er nog drie dochters: Nelly (1908), Miep (1909) en Bob (Jacoba, 1912). Frits was door werk in de stad, avondvergaderingen, wandelingen en enkele ziekteperioden maar weinig thuis. Was het voor het gezin een prettige plek om te wonen? Hoe heeft Aagje (Grönloh noemde haar ‘Ossie’) dat ervaren?

In Amsterdam-Noord zijn twee kerkgebouwen vernoemd naar St.Rita van Cascia (ca. 1367-1447) die tijdens haar leven als kloosterlinge met haar gebeden redding bracht in hopeloze situaties. Haar naamdag is 22 mei.

Nog veel moeders en oma’s van nu hebben op de lagere school ‘nuttige handwerken’ geleerd. Sommigen hebben oefenwerkjes die ze toen maakten nog bewaard. De noodzaak om te kunnen breien en haken en met naald en draad je eigen uitzet te maken is echter al lang verdwenen. In 1974 werd nuttige handwerken als schoolvak voor meisjes geschrapt.

Op het Vogelplein in Vogeldorp (1920) en op de Distelweg (1930) in Disteldorp werden zo’n honderd jaar geleden ‘volkshuizen’ opgericht ter verheffing van de arbeidersgezinnen: vrouwen en mannen, meisjes en jongens. Iedereen was daar welkom. Aan de wieg van dat buurthuiswerk stond Hélène Mercier. Het algemene buurthuiswerk in die brede vorm ging in de jaren zeventig teloor. Het gebouw in Vogeldorp verdween en dat in Disteldorp is nu in gebruik door Stichting El Kübra – Milli Görüs en richt zich Turkse meisjes en jonge vrouwen.

Marie de Haas (1873-1947) heeft tussen 1895 en 1932 duizenden kleuters in Buiksloot Fröbel-onderwijs gegeven en alle meisjes van de openbare school na schooltijd handwerklessen. Met haar warme aandacht en goed gestructureerde lessen wist ze vele generaties voor te bereiden op de lagere school. Voor erkenning van haar werk moest ze strijden.

In herbergen, kleine gelagkamers en woonkamerwinkeltjes waren het tussen 1500 en 1900 verhoudingsgewijs veel vrouwen werkzaam. Hoe was dat in Buiksloot? Uit de bewaarde vergunningen van 1763-1805 blijkt dat het aandeel van vrouwen in de drankhandel in Buiksloot bijzonder groot was.

Krijtmolen d’Admiraal is genoemd naar Elisabeth Admiraal die de molen in 1792 laat bouwen door Symon Krol. Heel lang werd gedacht dat haar echtgenoot Roelof de Leeuw de stichter was en de molen vernoemde naar zijn vrouw. Maar Roelof, schepen en burgemeester van Monnickendam, was al in 1763 overleden.