Het probleem van oude foto’s is dat ze pas echt iets vertellen als je weet wat je ziet. Dat is zeker het geval bij twee foto’s van kinderen op de Laanweg. De foto van 5 meisjes en 1 jongen is in 1907 gemaakt, die van 3 meisjes in 1904.
Drie meisjes op de Laanweg
Links staan Jannetje (1896) en Rika (1897), dochters van slager Sohl die zijn winkel aan het Oosteinde van Buiksloot had, enkele huizen voorbij het sluispad. Ze zijn gaan wandelen met een vriendinnetje en gingen in Buiksloot eerst over de brug van de Waterkering en dan de Buiksloterweg op langs het Noordhollandsch kanaal. Ter hoogte van de Middenweg gingen ze over de dijk de Buiksloterham in en ze wandelden verder door de polder over de aangeplempte Laanweg die daar nog niet geplaveid was. De meisjes waren toen de foto werd gemaakt de herenboerderij Den Ham op de Middenweg en de boerderijen en arbeidershuisjes langs de Laanweg al gepasseerd. Aan de andere kant van de weg (links op de foto) lagen uitgestrekte akkers. Wat wij op de foto niet zien, zagen zij wel: ze kwamen bijna aan bij het geplaveide deel van de Laanweg en zagen de hoge stadshuizen en de voortuintjes al. Daar veranderde de polderweg in een bredere klinkerweg. Het landelijke stuk van de Laanweg bestond sinds 1851 en was in ruim 50 jaar nog maar weinig veranderd. De bomen waren gegroeid en er waren wat arbeidershuizen in het Vinkenbuurtje bijgekomen.
Vijf meisjes en een jongen op de Laanweg
Een groepje kinderen poseert midden op het bestrate deel van de Laanweg voor de fotograaf. Het is zomer 1907 en de meisjes dragen een strooien hoedje. Drie van hen hebben een wit schort aan dat diende om hun jurken zoveel mogelijk schoon te houden. De twee zonder schortje zijn waarschijnlijk zusjes, zij dragen identieke jurken. Achter hen staat een iets grotere jongen met een grote witte kraag.
Het meisje links is Maartje Hendrika Uitslager (1901), de dochter van Cornelia van Vliet en Jan Uitslager. Zij stuurde de prentbriefkaart op 26 mei 1907 naar haar oom en tante in Alkmaar. Het gezin Uitslager woonde op dat moment in een van de arbeidershuisjes in het Vinkenbuurtje naast de Laanweg, naast het huis waarvan op de foto rechts in de verte een dak te zien is. Kort na het maken van de foto verhuisden ze naar de Buiksloterweg, bij de Willemsluizen.
Links op de foto zijn de herenhuizen Laanweg 53 /55 en 57/59/61 te zien. De huizen hadden voortuinen met houten omheiningen en een toegang waarboven de naam van het huis geschreven was:
Het gezin van de schrijver Nescio (J.H.F. Grönloh) zou in een maand later, eind juli 1907, in het bovenhuis van Laanweg 61 (Villa Maria Catharina) komen wonen. Links tussen twee bomen is de punt van het toegangshekje met de naam van een de villa’s te zien. Niet te zien zijn de blokken huizen Laanweg 18A-F, rechts van de weg. die op de tekening hieronder wel te zien zijn.
Gentrificatie avant la lettre?
Waarschijnlijk heeft de fotograaf gewoon de kinderen die daar waren gevraagd bij elkaar te gaan staan. Het zou kunnen dat daardoor drie meisjes uit het landelijke stuk van de Laanweg hier samen met twee meisjes uit een van de villa’s staan (mooiere jurken, geen schorten). Misschien toevallig, maar het kan ook zijn dat ze vriendinnen waren en vaak met elkaar speelden. Was er contact tussen de arbeidersbevolking van de Laanweg en de wat meer welgestelde burgers uit de villa’s, waarvan de mannen meestal in de stad werkten en de vrouwen een inwonend dienstmeisje of een huishoudster hadden? Was het standsverschil voor hen en voor de kinderen overbrugbaar? Het zou best zo kunnen zijn dat de arbeiderskinderen toen naar de dorpscholen (een openbare en een christelijke) in Buiksloot gingen en dat de burgerkinderen naar school gingen bij de Willemsluizen (waar een houten noodschool stond) of naar de stad. Voor katholieke kinderen was er naast de houten hulpkerk een houten hulpschool. Op de Laanweg in de Buiksloterham en bij de eerste bouw in de Vogelbuurt (kop Meeuwenlaan en de straten rond het Spreeuwenpark) was het vooral de middenklasse die ruimte voor zich opeiste nog voor de volkhuisvesting voor laagbetaalden op gang kwam.